Budowanie supersportowca – przygotowanie motoryczne

Piotr/ 17 września, 2017/ Ogólne, Trening motoryczny/ 0 comments

Ostatnio w kontekście sportu często słyszy się o przygotowaniu motorycznym z ang. strength and conditioning. Co to takiego? Do czego to służy? I czy w ogóle jest to potrzebne?

Przygotowanie motoryczne, jak sama nazwa wskazuje, dotyczy kształtowania motoryki, a dokładniej mówiąc zdolności motorycznych. Zdolności motoryczne, czyli “sprawności fizyczne” – są to umiejętności ruchowe człowieka przejawiane w życiu codziennym. Logiczne jest to, że mówiąc o sprawności fizycznej w sporcie  myślimy o tej na poziomie ponadprzeciętnym, a nawet mistrzowskim, aby zawodnik mógł czegokolwiek szukać na arenach międzynarodowych. Według Raczka i Mynarskiego możemy podzielić zdolności motoryczne na kondycyjne (związane z możliwościami energetycznymi sportowca) oraz koordynacyjne (związane ze zdolnością sterowania ruchem). W dużym uproszczeniu możemy mówić o 5 cechach motorycznych takich jak: szybkość, siła, wytrzymałość, koordynacja i gibkość. Kształtowanie właśnie tych zdolności to zadanie trenerów przygotowania motorycznego. Ponadto, do zadań trenera, oprócz przygotowania fizycznego zawodnika z uwzględnieniem jego dyscypliny sportu, należy również zwiększenie jego odporności na kontuzje.

Niezmiennie zauważalnym trendem wśród wielu trenerów różnych dyscyplin jest kopiowanie ćwiczeń podpatrzonych u trenerów z zachodu lub znalezionych w internecie i aplikowanie ich swoim zawodnikom. Bez zastanowienia, co ma na celu dane ćwiczenie i czy w ogóle przyniesie korzyść. W takiej sytuacji – nie dość, że możemy nie podwyższyć osiągnięć sportowca, to jeszcze możemy zrobić mu krzywdę.

Jak zatem przygotować sportowca tak, aby rozwinąć jego potencjał i nie doprowadzić do kontuzji. Tą właśnie działką zajmuje się przygotowanie motoryczne. A ta część treningu jest ściśle związana z nauką, gdyż bazuje na wiedzy z zakresu biomechaniki, bioenergetyki, fizjologii oraz anatomii.

Jak zatem wygląda to w praktyce i co należy wziąć pod uwagę?

Analiza sportu

Należy przeanalizować na jakich wzorcach ruchowych opiera się dana dyscyplina. Czy angażuje bardziej górną czy dolną część ciała?  Jakie systemy energetyczne przeważają? Jaki rodzaj siły jest najbardziej pożądany? Jakie są najsłabsze ogniwa w organizmie, które są najbardziej narażone na kontuzje? Te wszystkie pytania koniecznie należy sobie zadać, aby ruszyć z programowaniem treningu motorycznego w każdej dyscyplinie.

Wymagania sportu

Zdolność szybkiego przemieszczania to umiejętność występująca w wielu dyscyplinach drużynowych. Większość z nich wymaga również gwałtownych zmiany kierunku biegu. Inne dyscypliny wymagają celnego rzucania, a inne skakania. Niektóre natomiast opierają się na uderzaniu rakietą w piłkę lub lotkę. Dokładne poznanie wymagań danej dyscypliny pozwala na dobranie optymalnego planu treningowego, który zwiększy możliwości sportowca, a także uczyni go odpornym na kontuzje.

Testy funkcjonalne

W dzisiejszym sporcie sporą uwagę przykłada się do sprawności funkcjonalnej sportowców. I słusznie. Prawdopodobnie w każdym klubie piłkarskim ekstraklasy, zawodnik przed podpisaniem kontraktu przechodzi takie testy. Sportowiec o zaburzonym balansie strukturalnym ogranicza swój potencjał w rywalizacji sportowej i co ważniejsze staje się podatny na kontuzje. Bo jeśli w jednym miejscu jest coś przykurczone to w innym musi być rozciągnięte i słabe. Tak działa nasze ciało. Do najczęściej stosowanych testów, mówiących nam o mobilności i stabilności badanego należy test FMS z ang. Functional Movement Screeninig, czy bardziej specyficzny pod sport MCS z ang. Movement Compensation Screening.

Testy sprawnościowe

Pod tym pojęciem kryją się wszelkiego typu testy określające szeroko rozumianą kondycję zawodnika. Logiczne jest, iż jeśli chcemy poprawić jakiś parametr, to warto najpierw zbadać na jakim jest poziomie. Proste, ale jeszcze nie przez wszystkich stosowane. W zależności od dyscypliny będziemy używać różnej baterii testów, specyficznych dla danej dyscypliny. Takie badanie powinno nam dostarczyć jak najwięcej informacji o zawodniku. Przydatne będzie poznanie progu przemian beztlenowych, VO2max czy siły maksymalnej. Temat testów to bardzo obszerne zagadnienie i myślę, że jest to temat na jeden z kolejnych artykułów.

Profilowanie zawodników

Wiadome jest wszech i wobec, iż sportowcy, tak jak wszyscy ludzie, różnią się od siebie. Jeden jest typem szybkościowca, inny posiada lepszą wytrzymałość. Jeden jest szybki w biegu po linii prostej, inny potrafi zwinnie zmieniać kierunki biegu. A w zależności od pozycji na boisku różnią się również wymagania stawiane zawodnikom. Nie mówiąc już o sportach walki, w których w zależności od kategorii wagowej różnie wygląda pojedynek. W treningu sportowym na najwyższym poziomie dąży się do ścisłej indywidualizacji. Ciekawe jest to, że w dyscyplinach zespołowych takich jak np. piłka nożna pojawia się coraz częściej większa indywidualizacja treningu niż w dyscyplinach indywidualnych. Zastanawiające… Wiedząc o zróżnicowaniu wśród zawodników, dla każdego powinno dobrać się taki plan treningowy, który przyniesie największe korzyści. A ewidentnie jest to zaniedbywane.

Wdrażanie programu

Wrażając program pod uwagę należy wziąć wszystkie wcześniej wspomniane parametry. Dodatkowo, należy zwrócić uwagę na wiek sportowca oraz jego staż treningowy. Wiadomym jest, że im zawodnik starszy, tym procesy regeneracyjne będą zachodziły wolniej. A  regeneracja to istotna część każdego planu treningowego. Ponadto, im zawodnik ma większy staże treningowy, tym słabiej będzie reagował na bodźce treningowe aplikowane przez lata. Należy to uwzględnić.

Budowanie siły

Siła jest uznawana za jedną z najważniejszych zdolności motorycznych, która ma odzwierciedlenie w pozostałych. Im zawodnik będzie silniejszy, tym będzie biegał szybciej, im zawodnik będzie silniejszy, tym będzie biegał ekonomiczniej, im zawodnik będzie silniejszy, tym będzie mniej podatny na kontuzje… Pisał już o tym Zaciorski – pół wieku temu. Często jednak budowanie siły u sportowca mylone jest z treningiem kulturystycznym. I to kolejny zbyt szeroki temat, aby go teraz poruszać. Jedno trzeba jednak powiedzieć jasno – trening siły to nie trening kulturystyczny.

Rozwijanie systemów energetycznych

Sprawny układ oddechowo-naczyniowy to cecha wyróżniająca każdego sportowca. Tak przynajmniej powinno być. Każda dyscyplina różni się wymaganiami dotyczącymi wydolności. W jednej bazuje się na wysiłkach fosfagenowych – opartej na fosfokreatynie i ATP, inne to wysiłki bardziej glikolityczne bazujące na intensywnym “spalaniu” glikogenu, jeszcze inne to praca typowo wytrzymałościowa, gdzie energia w największym stopniu czerpana jest z zasobów tłuszczowych. Istnieją również wysiłki mieszane, do których należą między innymi sztuki walki. Sprawny system energetyczny to “zasilanie” dla każdego zawodnika, więc nie powinno go zabraknąć w trakcie rywalizacji sportowej.

Wracając zatem do pytania ze wstępu. Czy przygotowanie motoryczne jest potrzebne? Myślę, że każdy jest w stanie sam odpowiedzieć na to pytanie… Jak widać jest to już tak rozległa dziedzina wiedzy, iż nie każdy trener jest w stanie zajmować się zarówno technicznym, taktycznym oraz fizycznym przygotowaniem zawodników. Niestety realia są takie, że często jest zmuszony. Na szczęście jednak świadomość trenerów z roku na rok jest coraz większa i zaczynają sobie zdawać sprawę, że na najwyższym poziomie rywalizacji, o zwycięstwie decydują szczegóły. Pretendent do mistrzostwa – powinien mieć wszystkie parametry na najwyższym poziomie, ponieważ może to decydować o przechyleniu szali na jego stronę.

 

Share this Post

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>
*
*